به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نشست «آشنایی با داستان‌های شاهنامه» با حضور ابوالفضل خطیبی، شاهنامه‌پژوه، شنبه بیست و دوم مهرماه در سالن اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار شد.

خطیبی سخنان خود را با اشاره به چهار بیتی از شاهنامه که در ستایش خلفای راشدین نوشته شده است، آغاز کرد و گفت: این مساله مهم است که فرد بتواند با رجوع به متن، آن را تفسیر کند. من به شدت در تفسیر شاهنامه محافظه کار هستم که بین سطور را بخوانم. دکتر خالقی ضعف‌هایی از شعر (خورشید بعد از رسولان مه نتابید برکس زبوبکر به) اعلام کرده است. گفتنی است که این حدیث در کتاب اهل تسنن نوشته شده است یعنی از این نظر ما نمی‌توانیم از بیت‌ها ایراد بگیریم.

او درباره بیت‌هایی که در شاهنامه نوشته شده است، اظهار کرد: در مجموع به نظر می‌رسد بیت‌ها میانه اند، نه خیلی استوار و نه ضعیف سروده شده اند. دلیل اصلی اینکه نمی‌گوییم اینها ابیات فردوسی است برای این است که به متن وصله شده است و از آن مهمتر در آن دوره بسیار مهم بود که شاعر ونویسنده مذهب خود را به درستی عنوان کند.اگر اینها نبود، خواننده متوجه نمی‌شد که فردوسی شیعه است یا سنی؟  

خطیبی در بیان علت پی بردن به شیعه بودن فردوسی از میان ابیات او اعلام کرد: در واقع اگر فردوسی اهل تسنن بود، نمی‌گفت «گرت زین بد آید گناه من است» این بیتی است که فردی می‌گوید که در اقلیت است. اولین بار تئودور نلدکه 110 سال پیش متوجه شد که این بیت‌ها به شاهنامه وصله شده است و نمی‌تواند سروده فردوسی باشد و بعد دکتر خالقی بر این مساله تاکید کرد.

او افزود: در فن تصحیح متن و قتی مصحح به نتیجه می‌رسد که متون نمی‌تواند درست باشد، دیگر برای او مهم نیست که در اکثر نسخه‌ها آمده شده باشد یا نه، البته این ابیات در اکثر نسخه‌ها نوشته شده است. در این موارد مصحح حق داوری به خود می‌دهد. می‌توان حدس زد که کاتبان در طول تاریخ در قرن هفتم، هشتم و نهم است علایق مذهبی خود را در متن پیاده کرده اند.

خطیبی با خواندن چند بیت از شاهنامه (حکیم این جهان را چو دریا نهاد/ برانگیخته موج ازو تندباد...) سخنان خود را ادامه داد و گفت: اینجا ما با دو حدیث روبه رو هستیم که معروف به حدیث تفرقه است. از پیامبر نقل شده است که بعد از موسی امت او به 71 فرقه،  بعد از عیسی به 72 فرقه و بعد از خود او به 73 فرقه تقسیم می‌شود. بر خود این حدیث اشکالاتی وارد است و به آن شک دارند ولی از شهرت ویژه‌ای هم برخوردار است. بخش‌های دیگری هم هست که مثلا می‌گوید از این 73 فرقه فقط یکی رستگار می‌شوند. فردوسی حدیث تفرقه را با حدیث هفتاد کشتی ترکیب کرد و ابیات ( حکیم این جهان را چو دریا نهاد...) را سرود.

در ادامه این نشست به بررسی دیگر ابیات فردوسی در شاهنامه و تطبیق آنها با احادیث پرداخت.